استعداد؛ واژه‌ای با سابقه هزارساله

تعریف استعداد

نخستین تعریف دیکشنری از استعداد اشاره به این دارد که «واحدی از وزن که آشوری‌ها، بابلی‌ها، یونانی‌‌ها، رومی‌ها و سایر مردم باستان به‌کار می‌بردند»؛ یعنی در زمان باستان و نوشته‌های غرب، «استعداد» به‌طور کلی به مقدار یا واحد وزن یا پول اطلاق می‌شد. منشا اصطلاح استعداد از لغت «تلنتن» در یونان باستان به معنای «تعادل یا وزن یا پول» است. نیز از واژه لاتین «تلنتا»، جمع «تلنتوم» و به‌معنای مجموع پول منشا می‌گیرد. در نوشته‌های شرق، برای مثال، در زبان ژاپنی، واژه معادل برای استعداد، «ساینو» به معنای «توانایی و مهارت یا فضیلت» است.

در خصوص واردشدن «تلنت» به زبان لاتین این‌گونه رفرنس داده شده است که «فردی به سفر می‌رود و دارایی‌اش را به خدمتکاران خود امانت می‌سپارد و به هر خدمتکار براساس توانایی‌‌هایش به  ترتیب پنج و دو و یک تلنت می‌دهد».

فردی که پنج تلنت دریافت کرده بود بلافاصله رفت و با آنها تجارت کرد و پنج تلنت دیگر بدست آورد. همچنین شخصی که دو تلنت داشت،‌ دو تلنت دیگر کسب کرد؛ اما فردی که یک تلنت دریافت کرده بود، رفت و گودالی در زمین کند و پولی که اربابش داده بود، در آن مخفی کرد.

آنچه مهم است اینکه چگونه دو خدمتکار با برقراری ارتباط با دیگران از راه تجارت توانستند از تلنت‌هایشان استفاده ببرند و درآمدشان را افزایش دهند؛ درحالی‌‌که خدمتکاری که هیچ‌کاری انجام نداد، چیزی جز خشم و غضب ارباب عایدش نشد: «تو خدمتکار بدذات و تنبل و تن‌پروری هستی».‌

وقتی این تمثیل از زبان یونانی به انگلیسی ترجمه شد، لغت «استعداد» مترادف لغت «سرمایه» به‌کار رفت. درنتیجه واژه «سرمایه انسانی» حاصل شد و «استعداد» به مترادف آن در دنیای مدیریت تبدیل شد. امروزه متخصصان منابع انسانی نیز اصطلاح «سرمایه انسانی» را به کار می‌برند که در بسیاری از متون، به‌عنوان هم‌معنی و مترادف «تلنت» دیده می‌شود.

در قرن سیزدهم، منظور از واژه «تلنت» نوعی حالت، خوی، طبیعت، «نهاد» یا «مزاج» بود. براساس نظر برخی پژوهشگران، استعداد به‌عنوان علاقه و تمایل ذاتی افراد برای انجام کاری یا ویژگی‌ها و مشخصه‌های ذاتی افراد گفته می‌شود. برهمین اساس، آنها پیشنهاد دادند که استعداد می‌تواند از دو منظر مدنظر قرار گیرد: از منظر ذهنی (استعداد به‌عنوان توانایی ذاتی، استعداد به‌عنوان تعهد، …) یا از منظر عینی (استعداد به‌عنوان تمام افراد، استعداد به‌عنوان بسیاری از افراد، …). این با لغتی قدیمی در زبان فرانسه در معنای استعداد که آن را به عنوان «تمایل» یا «آرزو» می‌داند، تطابق دارد. بنابراین می‌توان استدلال کرد که استعداد در قرن سیزدهم با پیش‌زمینه‌ای از معنای استعداد که امروزه به‌کار می‌رود، استعمال می‌شد. فقط شاخص‌های بیشتری مثل شایستگی و مشارکت به آن افزوده شده است. در قرن چهاردهم، استعداد به‌معنای نگرش یا توانایی ذاتی خاص مطرح شد که به احتمال با تفسیرهای استعاری و تمثیلی از داستان‌ تلنت‌ها منطبق شده بود.

به‌عبارتی از قرن پانزدهم تا هفدهم،‌ استعداد به‌معنای توانایی ذهنی فرد یا توانایی یا نگرش‌هایی ویژه و خاص به‌کار می‌رفت. طبق این دیدگاه،‌ این نبوغ، که موهبتی از جانب خدا و هرچند خدادادی بود، می‌توانست بهبود و ارتقا یابد که دال بر اینست که شاخص مهم یادگیری یا مهارت احصا‌شده نیز مدنظر است. به عبارتی در این دوران،‌ استعداد به «نگرش یا توانایی» افراد اطلاق می‌شد و تمرکز روی شایستگی‌های افراد بود و درنتیجه لیاقت و شایستگی بسیار اهمیت یافت.  

قرن نوزدهم، استعداد محدود و منحصر به افراد مستعد شد. در این قرن درباره تعریف استعداد توافق بیشتری بود و این مفهوم در حوزه مدیریت گسترش یافت و از این رو به مدیریت منابع انسانی (HRM) مرتبط شد. مسئله استعداد به طور رسمی مطرح شد و درنتیجه،‌ گروه مشاوران مکینزی عبارت «جنگ بر سر استعداد» را به‌خاطر نبود استعداد در فضای کار ابداع کردند. در اینجا منظور از استعداد،‌ کارکنان به‌طور بالقوه عالیست که در عملکرد مطلوب و درنتیجه موفقیت سازمان سهم و نقش دارند

توسعه مفهوم استعداد

بدیهی است طی این سیر تاریخی که مرور شد،‌ معنای مفهومی استعداد توسعه یافت. باوجوداین، هیچ توافقی در استفاده از این واژه نیست و تفسیر و مشخص‌کردن آن وابسته به زمان و افراد و مکان است. بخشی از مسئله در اینجا باید با توسعه مفهوم استعداد محقق شود؛ یعنی استعداد یا به‌عنوان «توانایی ذاتی» یا «مهارتی خاص» یا ترکیبی از هر دو مدنظر قرار گیرد. مسئله دیگر این است که آیا استعداد «انتقال‌پذیر است یا وابسته به بستر و زمینه» و آیا به «تعدادی از کارکنان یا تمام کارکنان» اطلاق می‌شود؟

با توجه به بحث پیش‌گفته درباره تحول مفهوم «استعداد»، بنابراین این سؤال مطرح می‌شود «کارکنان بااستعداد در قرن حاضر چه کسانی‌اند؟» نظر شما در این باره چیست؟

برای آشنایی اولیه با انواع هوش‌های چندگانه و اینکه متوجه بشوید در کدام هوش، قوی‌تر هستید، همین حالا دوره صوتی «پیتزای هوش» را تهیه کنید.

همچنین سایر دوره‌ها و محصول‌های غیرحضوری نیز در اختیارتان قرار داده شده است:

محصول تصویری «تقویت حافظه»

دوره غیرحضوری «تقویت حافظه و تمرکزافزایی»

دوره غیرحضوری «روش مطالعه صحیح و یادگیری سریع»

 

منابع:

Bhatt K. (2015). Developing and Sustaining Intellectual Assets of an Organization through Talent Management: An Analytical Study of Private Sector Insurance Companies of Gujarat State. (Doctoral dissertation), Saurashtra University. 4672.

Gallardo-Gallardo E., Dries N. and Gonzales-Cruz T. (2013). What is the meaning of ‘talent’ in the world of work?, Human Resource Management Review, Vol. 23 No. 4, pp. 290-300.

Gold J, Oldroyd T, Chesters E, Booth A, and Waugh A. (2016). Exploring talenting: talent management as a collective endeavor. European Journal of Training and Development, Vol. 40 Issue: 7, 513-533

Kaewsaeng-on, R. (2016). Talent Management: A Critical Investigation in Thai Hospitality Industry, Ph.D. Thesis. The University of Salford, Salford, UK

Meyers M. C, Woerkom M. V, & Dries N, (2013). Talent-Innate or accuired? Theoretical considerations and their implications for talent management. Human Resource Management Review, 305-321